Η μάχη της επικράτησης στο πεδίο των λειτουργικών συστημάτων κρατάει χρόνια. Στην πράξη η συντριπτική νίκη της Microsoft στον τομέα αυτό από το 1995 περίπου, της έχει δόσει, μονοπωλιακά, τον πρώτο λόγο στον έλεγχο της τεράστιας αγοράς της πληροφορικής. Μια αγορά που η ισχύς της και ο τζίρος της, λόγω συνεχής μελλοντικής ανάπτυξης της τεχνολογίας, θα αυξάνεται ολοένα. Το Linux λοιπόν είναι κατά γενική ομολογία έτοιμο εδώ και χρόνια και επικρατεί στις τάξεις των πολύ προχωρημένων χρηστών (που θέλουν ελεύθεροι να ελέγχουν πλήρως και να αξιοποιούν στο έπακρο τον υπολογιστή τους και έχουν την υπομονή να το προσπαθήσουν όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό). Επίσης τα unixοειδή συστήματα έχουν κερδίσει από παλιά την μάχη των server μηχανημάτων. Τι γίνεται όμως με τον απλό καθημερινό χρήστη;
Από τις πιο αμερόληπτες γρήγορες συγκρίσεις που έχω δει, και αφορά τον απλό χρήστη, αφού αυτός είναι η συντριπτική πλειοψηφία είναι η παρακάτω :
Θα προσθέσω εν συντομία τα εξής: με 2 λειτουργικά στον ίδιο υπολογιστή οι απλοί χρήστες που δεν έχουν υπομονή σίγουρα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στην πορεία, εάν θέλουν να δουλεύουν και στα δύο, και θα αποφασίσουν να κρατήσουν τελικά το ένα από αυτά (και εδώ θα ακολουθήσουν την υπόλοιπη μάζα). Όμως σε υπολογιστή που θα εγκατασταθεί μόνο linux (π.χ. σε χώρο εργασίας για λόγους οικονομικούς) από ότι δείχνει και το συγκριτικό, το linux έχει κάνει τεράστια βηματα την τελευταία 4ετία ώστε να καλύπτει ακόμα και τον αδαή, σχεδόν πλήρως. Και βέβαια η μάχη δεν θα κερδηθεί με guides και tutorials που υπάρχουν άπειρα και πολύ ποιοτικά στο internet (π.χ. http://www.tldp.org), αλλά με την πλήρη αυτοματοποίηση διανομών όπως η ubuntu και με εμπορική προώθηση, προεγκατάσταση linux σε desktops-laptops.
Εμείς εδώ δεν θα επιλέξουμε μια τέτοια διανομή αλλά μια φαινομενικά δυσκολότερη στην πρώτη επαφή. Στην πορεία και μακροχρόνια, θα δούμε, ότι ισως είναι η πιο εύχρηστη από όλες. Το Debian GNU/Linux, από το οποίο πηγάζει και το ubuntu και δεκάδες άλλες (knoppel,dsl κτλ), εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την απόλυτη ελευθερία, την συνεργατική εθελοντική προσπάθεια, την τεχνολογική ανωτερώτητα. Θα επικεντρωθούμε μέσα από αυτή στην ποιότητα του linux και του ελεύθερου λογισμικού γενικότερα. Στο πνεύμα της ελεύθερης επιλογής, Θα αποφασίσουμε ποιο λειτουργικό θα δουλεύουμε, εγκαθιστώντας τουλάχιστον 2 Windows και αρκετές linux διανομές. Βεβαίως δεν απορρίπτωνται ούτε BSD, ούτε Mac, Solaris κτλ. Παρόλο που δεν θα αναφερθούμε σε αυτές, εάν είναι εφικτή η εγκατάστασή τους στην αρχιτεκτονική σας με την αντίστοιχη δημιουργία κατατμήσεων που θα δούμε παρακάτω, θα διευκολυνθείται στην δοκιμή εγκατάστασής τους.
Για το Linux έχουν γραφτεί αμέτρητα μικρά και μεγάλα εγχειρίδια, tutorials και howtos. Θα παραθέσουμε λοιπόν τους λόγους να ξεκινήσει η συγγραφή ενός ακόμα. Μπορεί να σας φανεί χρήσιμο, μπορεί και όχι. Είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο και μπορεί να παραμείνει για πολύ καιρό έτσι αν δεν βρεθεί αρκετός ελεύθερος χρόνος. 1)
Αρχικά ξεκίνησε σαν μια προσπάθεια να δομήθούν καλά οι αμέτρητες σημειώσεις που είχα γράψει στα 3 χρόνια ενασχόλησής μου με το linux. Αφορούσαν από απλές αλλά χρήσιμες εντολές μέχρι προχωρημένες ρυθμίσεις υπηρεσιών, καθώς και καθημερινές εργασίες. Ήταν προσωπικό, αλλά πάντα σχεφτόμουν ότι θα ήταν καλό να είναι χρήσιμο και σε άλλους. Πολλές φορές μου ζητήθηκε να προτείνω βιβλία για linux, αλλά ακόμα και τα καλύτερα που έβρισκα είχαν βασικά μειονεκτήματα.
Έβρισκα λοιπόν αρκετά χρήσιμα χαρακτηριστικά στοιχεία στα εγχειρίδια αυτά, από αυτά που θα ήθελα προσωπικά να έχει ένα εγχειρίδιο για τα πρώτα βήματα στο Linux, αλλά ποτέ συγκεντρωμένα όλα τα χαρακτηριστικά σε ένα εγχειρίδιο. Λογικό ήταν. Οι δυνατότητες του Linux είναι τόσες που μοιραία κάθε βιβλίο ή tutorial είχε έναν συγκεκριμένο στόχο. Αλλά όπως όταν μάθαινα μια γλώσσα προγραμματισμού, ήθελα να πάρω ένα βιβλίο και όχι 5, έτσι και εδώ ήθελα να προτείνω ένα-δυο βιβλία. Μόλις πρόσφατα, (και αφού είχα ήδη αρχίσει να γράφω) βρήκα κάποιους πολύ αξιόλογους οδηγούς χρήσης τους οποίους παραθέτω πιο πάνω που είναι αρκετά ολοκληρωμένοι και στην ελληνική γλώσσα.
Οι χρήστες που θα ήθελαν να περάσουν στο linux αποθαρρύνονται από συγκεκριμένα εμπόδια. Στο εγχειρίδιο αυτό θα προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε όλα τα εμπόδια αυτά, ώστε να διευκολυνθεί πραγματικά ο νέος χρήστης του linux να κάνει την μετάβαση. Και βέβαια εάν κάτι μας διαφύγει αρχικά, στην πορεία θα προστεθεί στο εγχειρίδιο.
Ποια είναι λοιπόν τα βασικά προβλήματα;
Εννοείται βέβαια ότι δεν θα αντιμετωπίσουμε μόνο αυτά τα προβλήματα αλλά:
Η συγγραφή του εγχειριδίου έγινε με σκοπό, να είναι όσο τον δυνατόν πιο ανεξάρτητο της χρονικής στιγμής που δημιουργήθηκε. 2) Σε αυτό βοηθάει και η φιλοσοφία του debian να αλλάζει αργά και σταθερά. Σκοπός των αλλαγών στο debian δεν είναι η ενσωμάτωση στην διανομή φανταχτερών χαρακτηριστικών όπως (το 3d desktop που ακόμα δεν είναι έτοιμο - μην ανησυχείτε υπάρχει οδήγος πως να το στήσετε). Αντίθετα οι αλλαγές είναι λίγες αλλά ουσιώδεις και γίνονται σε βάθος χρόνου. Άρα σε 1-2 χρόνια δεν αναμένεται να αλλαχθούν κομμάτια του βιβλίου, αλλά να απλοποιηθούν ακόμα περισσότερο, κάνωντας το Debian ακόμη πιο εύκολο στην χρήση και το εγχειρίδιο ακόμη πιο απλό προς τον αρχάριο χρήστη.
Για τις ανάγκες αυτού του εγχειριδίου θα χρειαστούμε τα εξής cd /dvd :
Εφοδιαστείτε λοιπόν και ας ξεκινήσουμε
Μπορεί να γραφτεί ολόκληρο βιβλίο για τους λόγους και μόνο που αξίζει να μεταβούμε όλοι σε open source Λειτουργικά Συστήματα και να χρησιμοποιούμε open source εφαρμογές. Επειδή λοιπόν εάν ξεκινήσουμε να τους παραθέτουμε δεν θα τελειώσουμε σε λίγες γραμμές θα θέσω το εξής προβληματισμό τον οποίο είχα τον πρώτο καιρό που δοκίμαζα Linux.
Θεώρησα λοιπόν ότι το Linux δεν με καλύπτει πλήρως σαν προχωρημένο και πολύ απαιτητικό χρήστη που ήμουν (πτυχιούχος πληροφορικής γαρ). Αρχικά δεν μπορούσα να κάνω εύκολα και συνήθως καθόλου πολλά πράγματα από αυτά που είχα συνηθίσει στα Windows. Προβληματίστηκα πολύ λοιπόν και δεν μπορούσα να καταλάβω πως οι guru της πληροφορικής το χρησιμοποιούσαν καθημερινά σαν το κύριο λειτουργικό τους σύστημα.
Πως συνέβαινε αυτό; Εκείνοι δεν είχαν τις δικές μου απλοικές ανάγκες, για τηλεόραση στο pc, παρακολούθηση dvd, εγγραφή cd, συγγραφή κειμένων κτλ; Ή οι προχωρημένες μου ανάγκες, όπως ανάπτυξη εφαρμογών σε java ή php με χρήση mysql ήταν μεγαλύτερες από τις δικές τους; Και τα υπόλοιπα εκατομμύρια κόσμος που το χρησιμοποιεί; (μην σας κάνει εντύπωση το νούμερο σκεφτείτε ότι είμαστε κάμποσα δις). Χωρίς να έχουν τελειώσει σχολές πληροφορικής (αρκετοί δεν είναι ούτε 18 χρονών) κάνουν τα πάντα στο Linux αλλά για μένα δεν είναι αρκετό; Και γιατί είναι όλοι τόσο φανατισμένοι και ενθουσιασμένοι με το λειτουργικό που χρησιμοποιούν; Εγώ και οι γνωστοί και φίλοι που χρησιμοποιούμε Windows τόσα χρόνια μας φαίνεται περίεργο να φανατιστούμε με ένα λειτουργικό. Πιο πιθανό είναι να το στολίσουμε με κοσμητικά επίθετα.
Την απάντηση την είχα διαβάσει από πιο πριν αλλά δεν είχα δώσει σημασία. Έπρεπε μάλλον να το βιώσω για να πιστέψω ότι ισχύει.
Το Linux θα σας δυσκολέψει πολύ στην αρχή να το μάθετε. Όσο το μαθαίνετε τόσο θα σας αρέσει και στο τέλος θα σας ανταμείψει για την υπομονή σας!
Μην ακούτε λοιπόν άλλους. Αποφασίστε μόνοι σας. Εγκαταστήστε το και δοκιμάστε το. Μην βιαστείτε να το κρίνετε. Τόσα χρόνια δουλεύατε σε άλλο λειτουργικό. Δεν γίνεται να αλλάξετε ούτε σε μια μέρα, ούτε σε ένα μήνα. Συνεχίστε να δουλεύετε παράλληλα στο λειτουργικό που έχετε ήδη και στο Linux. Αυτός είναι ο στόχος μας και θα κοιτάξουμε να τον πετύχουμε με κατάλληλες ρυθμίσεις στο δίσκο. Τον υπολογιστή σας εκτός από διασκέδαση τον χρειάζεστε και για την δουλειά σας άρα είναι σημαντικό να του προσθέσουμε Linux χωρίς να αφιαρέσουμε το λειτουργικό που έχετε ήδη. Προσωπικά μου πήρε ένα χρόνο να απαγκιστρωθώ εντελώς από τα windows. Και ήθελε επιμονή και υπομονή για να νοιώσω ότι το δουλεύω το ίδιο άνετα με πριν. Αυτή την στιγμή μετά από 3 χρόνια στο linux γνωρίζω 2 και 3 φορές περισσότερα πράγματα που μπορώ να κάνω με ένα λειτουργικό απ' ότι είχα μάθει μετά από 10 χρόνια χρήσης στα windows.
Το Linux είναι διαφορετικής φιλοσοφίας από ότι είχατε συνηθίσει μέχρι τώρα οπότε θα πρέπει να το προσεγγίσετε και εσείς διαφορετικά. Γενικά ξεκινάμε δύσκολα, για να κάνουμε την χρήση μας ευκολότερη στην πορεία. Στα Windows τα θυμόμασταν όλα σχεδόν απ' έξω. Στο Linux είναι τόσα πολλά αυτά που μπορείτε να κάνετε, ώστε ούτε το ένα δέκατο δεν θα γίνεται να θυμάστε από έξω. Θα πρέπει να κρατάτε δικές σας σημειώσεις σε απλό κείμενο για οτιδήποτε θεωρείτε ότι θα ξεχάσετε. Αλλωστε οι εντολές κονσόλας και οι ρυθμίσεις σε αρχεία κειμένου θα είναι η καθημερινότητά σας. πιο πολύ από τα κλικ με το ποντίκι. Φορτώσετε τον περιηγητή σας με σελιδοδείκτες σε ιστοσελίδες με χρήσιμο υλικό. Θα ανατρέξετε πολλές φορές ξάνα και ξανά σε αυτές.
Εδώ θα προσπαθήσουμε να παραθέσουμε οργανωμένες σημειώσεις σε μορφή γρήγορων οδηγών που απευθύνονται κυρίως σε προχωρημένους χρήστες. Όσο είναι δυνατόν θα τις απλοποιούμε για να μπορούν να παρακολουθήσουν και οι πιο αρχάριοι.
Ο σκοπός είναι να δείξουμε πως θα κάνετε όλες, μα όλες, τις εργασίες στο Linux. Σιγά σιγά θα κάταφέρουμε να κάνετε το 100% από τις καθημερινές σας εργασίες σε έναν υπολογιστή και πάνω από το 90% από τις πιο σπάνιες. Για το υπόλοιπο 10% δεν ευθύνεται το Linux όπως θα καταλάβετε και στην πορεία, αλλά οι εταιρείες που παρέχουν λογισμικό και drivers μόνο για λειτουργικό Windows. (Το πρόβλημα είναι το ίδιο με που παρουσιάστηκε στον εκτυπωτή που αγοράσατε, ο οποίος έχει drivers για 32bit Windows αλλά όχι για 64bit)
Για να μπει κάποιος στον κόσμο του Linux και του Ανοικτού Κώδικα το πρώτο πράγμα που είναι να κάνει είναι να διαλέξει μια διανομή και να την εγκαταστήσει. Υπάρχουν εκατονταδες διανομές αλλά μάλλον θα διαλέξετε μια από τις πιο δημοφιλής και φιλικές. Εδώ είναι μια σύντομη λίστα :
Υπάρχουν επίσης live cds που μπορούν και να εγκατασταθούν στον δίσκο όπως :
Καθώς και άλλες γνωστές διανομές που δεν προτείνονται όμως για αρχαρίους όπως :
Δεν έχει μεγάλη σημασία τελικά ποια διανομή θα διαλέξετε καθώς όλες είναι βασισμένες στο Linux. Παρόλ' αυτά κάθε μία έχει τους φανατικούς οπαδούς τις εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της.
Στο παρόν εγχειρίδιο θα επιλέξουμε την διανομή Debian GNU/Linux. Παρακάτω θα περιγράψω τους λόγους αυτής της απόφασης οι οποίοι είναι καθαρά προσωπικοί. Εάν θελήσετε να ακολουθήσετε τις οδηγίες που υπάρχουν στο εγχειρίδιο αυτό θα πρέπει να εγκαταστήσετε Debian (κατά 90% και με λίγες αλλαγές ισχύουν και για Ubuntu, και κατά το ίμηση και για οποιοδήποτε άλλη Linux διανομή). Με την σειρά μου όμως σας προτείνω να δείτε αρκετές διανομές και να επιλέξετε τελικά εσείς αυτή που σας ταιριάζει. Για το λόγο αυτό ετοιμάσαμε προηγουμένως το δίσκο κατάλληλα, με κατατμήσεις έτοιμες για εγκατάσταση και δοκιμή και άλλων διανομών.
Λίγα λόγια για το Debian:
Το Debian είναι από τις μεγαλύτερες και από τις ιστορικές διανομές του Linux. Μαζί με τις πιο σκληροπυρηνικές Gentoo και Slackware είναι από τις πραγματικά ελεύθερες διανομές. Δεν υπάρχει εταιρεία από πίσω αλλά μια τεράστια κοινότητα υποστήριξης με πάνω από χίλιους ενεργούς προγραμματιστές και πολύ καλά δομημένο μοντέλο ανάπτυξης. Θεωρείται λιγότερο φιλική στον αρχάριο χρήστη σε σχέση με άλλες, κάτι που θα προσπαθήσουμε να διαψεύσουμε. Σε γενικές γραμμές κινείται στην γενική φιλοσοφία του Linux, του open source και του GNU
Κάντο αργά αλλά κάντο σωστά.
Ο λόγος που επιλέχθηκε αυτή η διανομή για το παρόν εγχειρίδιο είναι:
Πολλοί χρήστες του Debian πριν καταλήξουν σε αυτό δοκίμασαν αρκετές άλλες διανομές. Το ίδιο προτείνω να κάνετε και εσείς. Προσωπικά μετά από δοκιμή όλων των πιο δημοφιλών διανομών και μετά από 1 χρόνο χρήσης Suse 9.3 μένωντας αρκετά ικανοποιημένως, συνειδητοποίησα ότι κάθε μεγάλη διανομή που είναι βασισμένη σε εμπορικό πλάνο έχει τις δικές τις αδυναμίες όπως.
Αντίθετα με τις περισσότερες διανομές το Debian χαρακτηρίζεται από τα εξής
Με το Debian υπάρχει το πλεονέκτημα της επιλογής μεταξύ σταθερότητας, τελευταίων εκδόσεων προγραμμάτων ή κάτι ενδιάμεσο. Εάν λοιπόν χρησιμοποιούμε το pc ως εξυπηρετητή πιθανόν να επιλέξουμε την σταθερή διανομή η οποία αλλάζει κάθε 18 μήνες (στην πράξη τους ξεπερνάει αφού δεν υπάρχει εταιρεία να την πιέζει και εμφανίζεται μόνο όταν είναι πραγματικά έτοιμη). Από την άλλη για καθημερινή χρήση είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιείς πακέτα από το δοκιμαστικό ή για τους ριψοκίνδυνους το ασταθές δέντρο. Περιληπτικά :
Στην πράξη ακόμα και με ασταθή πακέτα παραμένει Linux διανομή και είναι πολύ πιο σταθερή από τα windows.
βλ. www.people.cornell.edu/pages/kk288/debian_choosing_distribution.html